Eind september kwamen 40 mensenrechtenverdedigers uit Noord/Zuid Amerika, Europa, Afrika en Azië samen in Brussel om te praten over hun ervaringen met en kennis van holistische bescherming. Dit in het kader van 20-jarig bestaan van de VN-verklaring over mensenrechtenverdedigers. In het gesprek kwamen zowel de gemeenschappelijke uitdagingen en risico’s als de gemeenschappelijke benodigdheden aan bod. Analyse van deze gesprekken leidde tot het identificeren van kernboodschappen en aanbevelingen aan politieke actoren in de Europese Unie en haar lidstaten. De uitkomsten van deze dagen leest u hieronder.
Als we de situatie van mensenrechtenverdedigers in de afgelopen 20 jaar, waarin de Universele Verklaring voor Mensenrechtenverdedigers werd gepromoot, afwegen, zien we dat we ons werk ondernemen in steeds vijandigere situaties en dat we geconfronteerd worden met risico’s zoals criminalisering en de repressie van sociaal protest en de toename van moorden en sociale conflicten. Dit laatste, zo werd geconcludeerd, komt vooral door het opleggen van economische projecten en religieus fundamentalisme.
Tegenover dit negatieve scenario wilden we reflecteren op onze prestaties. We zien bijvoorbeeld dat mensenrechtenbewakingsbewegingen zijn toegenomen en versterkt in de landen waar PBI projecten onderhoudt. We wijzen ook op de historische uitspraken van het Inter-Amerikaanse Hof en in bepaalde staten, zoals het vonnis voor genocide in Guatemala. We van mening dat we een grotere hoeveelheid ruimte hebben om op te treden en deel te nemen als mensenrechtenverdedigers. In bepaalde landen zijn geleidelijk bepalingen aangenomen die de rechtsstaat versterken, zoals de Keniaanse grondwet in 2010. Deze successen hebben aangedrongen op noodzakelijke veranderingen, zodat samenlevingen eerlijker en democratischer kunnen worden en ze benadrukken het belang van het blijven ondersteunen en bescherm mensenrechtenverdedigers.
Vanuit PBI’s veldprojecten in Mexico, Guatemala, Honduras, Colombia, Kenia, Nepal en Indonesië waren er uiteindelijk 13 mensenrechtenverdedigers aanwezig bij de evenementen in Brussel. Zij woonden o.a. verschillende ontmoetingen bij met de mensenrechten en geografische afdelingen van de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) en de politieke vertegenwoordigers van de leden van het Europees Parlement. Deze politieke actoren uit de Europese Unie hebben de gelegenheid gehad om te luisteren naar de analyse en bevindingen van de vorige sessies en directe getuigenissen van de mensenrechtenverdedigers, advocaten, verdedigers van de rechten van vrouwen, LGBTI-rechten, economische, sociale en culturele rechten en anderen die dagelijks geconfronteerd worden met geweld. Zij deelden aanbevelingen over o.a. het erkennen van het werk van mensenrechtenverdedigers en het verbeteren van hun bescherming vanuit een holistische perspectief.
Ter afsluiting van het evenement in Brussel werkte PBI samen met de permanente vertegenwoordiging van Oostenrijk bij het organiseren van een conferentie tussen mensenrechtenverdedigers, internationale deskundigen van de VN, vertegenwoordigers van de EDEO, de algemene handelsregering van de Europese Commissie en permanente vertegenwoordigers van de lidstaten en internationale mensenrechtenorganisaties. Tijdens dit evenement werd het belang van goede communicatie als een krachtig instrument en bescherming door zichtbaarheid benadrukt. Daarnaast werd ook de nadruk gelegd op de noodzaak om fondsen te werven, netwerken te bevorderen en ondersteunen en het creëren van wetgeving ten behoeve van de bescherming van mensenrechtenverdedigers. De vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld drongen aan op de noodzaak om bindende wetgeving in de EU te bevorderen die de due diligence van bedrijven reguleert en die effectieve mechanismen vaststelt voor mensenrechtenverdedigers om toegang te krijgen tot het rechtssysteem.